Slecht of geen ritmegevoel ? • Beenhakkers Slagwerk- Trommelen.nu

Misschien denk jij bij sommige gelegenheden of activiteiten ook:

“Ik heb nu eenmaal helemaal geen gevoel voor ritme.”
“Iets in de maat doen lukt me gewoon niet.”
“Ik ga ook altijd uit de maat.”

Dan is er nu hoop voor jou!
Iedereen heeft namelijk in een zekere mate ritme, ritmegevoel en maatgevoel, al denk jij dat misschien niet van jezelf. Ritmeproblemen, een slecht maatgevoel of een slecht gevoel voor ritme hoeven vaak echter alleen maar van de stoffige zolder af gehaald te worden, en wat (soms wat meer – soms wat minder) afgestoft, gecoacht, geoefend en getraind. Ritme en ook muziek herkennen is namelijk van nature aanwezig bij iedereen. Het is net zo natuurlijk als lopen, ademen, eten en drinken (als het een beetje getraind is).

Geen gevoel voor Ritme?

Heel vaak klopt het niet als je denkt dat je geen gevoel voor ritme of ritmeproblemen hebt. Meestal heb je bijvoorbeeld eerder een gebrekkige motoriek of een ongeoefende coördinatie. Of je bent gewoon wat langzamer dan de anderen. Daardoor haak je dan meestal snel af, met het idee dat je totaal geen ritmegevoel hebt.
En als je eenmaal (het idee hebt dat je) achterloopt op de meeste andere mensen, dan ga je denken dat je het gewoon niet kan, doe je er ook nooit meer moeite voor, of schaam je je er zelfs voor.

Een goede Ritmecoach kan je daarbij helpen door jouw ritmegevoel te trainen.

Wat is Ritmegevoel?

Ritmegevoel , ‘gevoel voor ritme’ of maatgevoel is de vaardigheid om regelmaat of de puls in de muziek te kunnen horen en daar op te kunnen meespelen, meeklappen of meebewegen. Het wordt ook wel ‘maatgevoel’ genoemd: het vermogen om de maat of beat van de muziek te horen.
Sommige mensen kunnen dit minder goed en minder snel dan de andere mensen. Daardoor denken deze mensen dan dat ze geen ritmegevoel of gevoel voor ritme hebben, of een slecht ritmegevoel.

Als betekenis voor ritmegevoel wordt gegeven: gevoel voor muzikaal ritme, het aanvoelen van het ritme van de muziek. Vaak wordt ook het herkennen en kunnen reproduceren van het ritme in de muziek bedoeld.

Een ander omschrijving is de vaardigheid om mee te gaan (bewegen, zingen of tikken) met een ritme wat je hoort. Anders gezegd is ritmegevoel: kunnen bewegen, tikken, klappen of spelen op het tempo van de begeleidende muziek.

De Engelse vertaling van ritmegevoel is “Sense of Rhythm”.
Het grappige is dat het Engelse woord Sense weer op verschillende manieren vertaald kan worden: gevoel, maar ook betekenis, verstand, besef, zintuig, begrip, onderscheidingsvermogen.
Het werkwoord “to sense” vertaalt als: voelen, aanvoelen begrijpen, merken gewaarworden, zich bewust worden van.

Een aanvullend beschrijving van gevoel voor muziek is: het kunnen herkennen en reproduceren van een melodie, melodieën of melodische frasen.

Instinctief

Iemand met een goed ritmegevoel heeft voelt dus het ritme van muziek aan. Hij voelt de herhalingen in de muziek instinctief aan en is er zich gewaar van. Je merkt dan instinctief dat er een ander ritme komt of als het ritme verandert. Je kunt muziek herkennen en ook alle veranderingen erin.

Instinctief (muziek aanvoelen) vertaalt dan weer als onberedeneerd, onbewust, onwillekeurig, vanzelf.
Dit betekent dat het denken er niets mee te maken heeft. Je moet ritme niet beredeneren met je hoofd, maar ‘als vanzelf’ aanvoelen in je lichaam. Jouw lichaam gaat als vanzelf op de muziek bewegen (of niet, als je dat afgeleerd hebt of nooit mocht natuurlijk :-). Je gaat dan als vanzelf de muziek herkennen.
Ooit opgemerkt dat kleine kinderen bijna allemaal spontaan gaan bewegen als ze muziek horen?

Verschil ritmegevoel en maatgevoel

Er is een subtiel verschil tussen ritmegevoel en maatgevoel. Maatgevoel is het gevoel voor de maatsoort en de repeterende frases (blokjes) in de muziek.
Er zijn bijvoorbeeld mensen die het ritme wel aanvoelen, maar niet op de 1 kunnen invallen. Als danser beweeg je dan bijvoorbeeld wel in het juiste ritme, maar je begint op de verkeerde plek.
Je hebt dan een goed ritmegevoel, maar geen maatgevoel.

slecht ritmegevoel, geen ritmegevoel, slecht gevoel voor ritme, slecht ritme bij bijvoorbeeld muziek, slecht maatgevoel, ritmeproblemen

……..of reageer onder dit artikel.

Misvattingen en Mythes over Gevoel voor Ritme en Ritme leren

Over gevoel voor Ritme, Maatgevoel en Ritmeproblemen zijn veel Misvattingen en Mythes in omloop die door bijna iedereen als waarheden worden aangenomen.

Gevoel voor ritme heb je óf wel of je hebt het niet.
Ritmegevoel is iets wat niet aangeleerd kan worden.
Je moet een aangeboren talent voor ritmegevoel hebben anders wordt het nooit iets.
Afrikanen hebben allemaal een beter ritmegevoel dan Westerlingen.
Ik ben te oud om nog een goed ritmegevoel aan te leren.

In tegenstelling tot bovenstaande Misvattingen en Mythes kan bijna iedereen een redelijk tot goed gevoel voor ritme kweken. Daarvoor is allen nodig dat je bereid bent om regelmatig op een goede en effectieve manier te oefenen.
Je hebt natuurlijk altijd mensen die sneller leren dan anderen, dingen sneller oppikken. Dat geldt ook voor Ritme, maar dat wil niet zeggen dat jij er niets van zou kunnen als je wat zou oefenen of meer muziek zou luisteren.

En op iedere leeftijd kun je je ritmegevoel nog verder ontwikkelen.
Het schijnt wel dat je tussen de 2 en de 5 jaar (zeg maar voor de lagere school) het snelste ritmes oppakt. Dat gebeurt dan vaak door bijvoorbeeld meeklappen, klapspelletjes, liedjes zingen, rijmpjes, en door dansen of bewegen op muziek.
Maar zoals er mensen zijn die op hun 60e of later nog piano gaan leren spelen, zo kun jij ook ritmegevoel gaan leren.

Ritmegevoel is bij iedereen aangeboren

Er is onderzoek gedaan waaruit waaruit blijkt dat pasgeboren baby’s de beat in muziek kunnen horen. In de hersenen van de baby’s werd een reactie gemeten als de downbeat (de 1 en de 3) in een ritme incidenteel werd weggelaten.
Hieruit kun je concluderen dat ritmegevoel aangeboren is, dat iedereen van nature muziek kan herkennen. In aanleg heeft dus bijna niemand ritmeproblemen. Het ritmegevoel verdwijnt alleen als het nooit geoefend en gestimuleerd wordt. Net zoals dat een perfect tweetalig jong kind de andere taal verliest als hij lange tijd alleen nog maar 1 taal spreekt.
Iedereen heeft dus van nature ritmegevoel, maar afhankelijk van de cultuur en het wel of niet veel horen van ritmische muziek of het blootgesteld worden aan muziekmaken wordt dit ritmegevoel dus óf verder ontwikkeld, óf raakt het ondergesneeuwd.

Interpersonal Entrainment in muziek

Entrainment is het synchroniseren van beweging en/of geluid door het ritme van een ander op te pakken en er in mee te gaan. Kort gezegd meespelen of meebewegen met een ander / anderen.

Om samen muziek te kunnen maken moet je sowieso:

Zelf een ritme regelmatig kunnen spelen.
De ‘beat’ , “pulse” of hartslag van de muziek of ritme kunnen voelen of horen.
Het ritme van iemand anders op kunnen pikken en er mee mee kunnen spelen (ongeveer hetzelfde ritme of een bijpassend ritme).

Soorten Gebrekkig Ritmegevoel

Er zijn verschillende soorten van ritmeproblemen en van gebrekkig of slecht ritmegevoel en maatgevoel.

Beginners

Bij beginners die vaak niet met zingen, muziek of ritmische activiteiten mee kunnen doen kunnen er de volgende problemen zijn. Je bent of kunt:

Niet in staat om de beat-pulse in wat voor muziek dan ook te horen (beat-deaf, zeldzaam)
De beat-pulse niet herkennen, doordat je te weinig naar muziek geluisterd hebt.
Wel in staat om de beat-pulse te horen, maar niet in het ritme kunnen meeklappen, lopen of bewegen. Komt vaak door problemen met coördinatie of motoriek die te weinig geoefend is.
Wel in staat om op jezelf te spelen, maar niet samen met anderen (meestal probleem met entrainment of synchroniseren)
In je eentje wél in staat om mee te spelen met een opname, maar niet in staat om mee te spelen samen met anderen (je raakt in de war doordat bijvoorbeeld de anderen niet steeds alles exact hetzelfde spelen als op de opname)
Samen met anderen wél in staat om mee te spelen, maar niet in staat om alleen mee te spelen met een opname (je speelt bijvoorbeeld met de anderen op gevoel mee, maar snapt de muziek eigenlijk niet).

Gevorderden

Bij meer gevorderde mensen die muziek maken kunnen het volgende problemen voorkomen. Je bent:

In staat om een maatsoort of ritme te tellen, maar niet wanneer je aan het spelen bent.
Niet in staat om in meer dan 1 maatsoort of ritme te spelen.
In staat om een regelmatige beat te volgen, maar niet in staat om een ritme in de muziek te herleiden.
Niet op het juiste moment kunnen invallen.

Jagen en Slepen

En je hebt ook mensen die altijd sneller willen gaan dan het aangegeven tempo, of juist altijd langzamer.

Versnellen / jagen / rushing.
Vertragen / slepen / draging.

Bij ieder van deze ritmeproblemen of gebreken zijn er specifieke manieren en oefeningen om jouw ritmegevoel en maatgevoel te ontwikkelen. Dat kan via Ritmecoaching.

Helemaal geen ritme? Beat-deafness?

In het Engels is er een term beat-deafness, ritme-doofheid. Mensen met grote ritmeproblemen die “de beat” van de muziek echt niet kunnen vinden, en een héél erg slecht maatgevoel hebben. Het Engelse woord “beat” verwijst naar de hartslag van de muziek, de onderliggende puls waar je op danst, vaak de bas-drum. In een Amerikaans onderzoek waar zich een paar honderd mensen hadden aangemeld als beat-deaf, bleken er slecht 2 (!) “ernstige problemen” te hebben. De anderen DACHTEN alleen dat ze ritme-doof waren of ernstige ritmeproblemen hadden.
Ritme-doofheid komt dus veel minder voor dan de meeste mensen denken.

Beat-deafness is vaak probleem om te synchroniseren

Uit dit wetenschappelijk onderzoek van de McGill Universiteit en de Universiteit van Montreal blijkt dat mensen die zogenaamd beat-doof vaak wel in staat zijn om op zichzelf een regelmatig ritme te tikken. Ze hebben alleen moeite om een bestaand ritme mee te tikken: met iemand anders of met een opname meespelen lukt dan dus niet.
En tempowisselingen zijn voor hen heel erg moeilijk te volgen.
Je zou kunnen zeggen dat zij wél een innerlijk ritmegevoel hebben, een ritme van binnen. Ze kunnen alleen niet afstemmen op een uiterlijk ritme, een ritme wat van buiten af komt.

Maatgevoel

Maatgevoel is wordt in de volksmond vaak gebruikt als een andere naam voor ritmegevoel: gevoel voor maat, of gevoel voor ritme. Officieel is een maat natuurlijk heel wat anders dan een ritme.
Maatgevoel wordt eigenlijk gebruikt voor de mate waarin je verschillende maatsoorten van elkaar kunt onderscheiden. Dus of je goed of slecht het verschil kunt horen tussen bijvoorbeeld een vierkwartsmaat (normale popmuziek of een foxtrot) en een driekwartsmaat (een wals).
En er is inderdaad een hele kleine groep mensen die geen maatgevoel heben en dat verschil niet kan horen. Maar dit ontbreken van maatgevoel is heel erg zeldzaam.

Uit de maat

Iets zogenaamd “uit de maat” doen kan zowel betekenen dat je iets in een ander ritme doet, als dat je het wel in het juiste ritme doet, maar op het verkeerde moment. Uit de maat dansen kan dus bijvoorbeeld ook betekenen wél in het goede ritme dansen, maar precies de verkeerde kant heen bewegen.
Er zijn verschillende soorten activiteiten die problematisch worden als je ze uit de maat doet.

zingen en muziek maken kan in je 1tje nog wel enigszins, maar voor samen zingen of musiceren is maatgevoel onontbeerlijk.
Samen dansen (ballroom, salsa, tango etc) is ook heel lastig, als je de maat niet goed aanvoelt, omdat je dan tegen elkaar in beweegt.
Aerobics, Steps, Zumba, Linedance en andere groeps- of fitness-activiteiten op muziek. Hierbij is het heel nadrukkelijk de bedoeling is dat iedereen zowel IN het ritme als dezelfde kant heen beweegt. Als er iemand uit de maat (de verkeerde kant) of uit het ritme beweegt, dan werkt dat verwarrend voor de anderen.

Kijk voor meer informatie ook op de pagina ‘uit de maat dansen‘.

Wetenschappelijk onderzoek naar Ritmegevoel

Dr. Henkjan Honing geeft les aan de Universiteit van Amsterdam in muziekcognitie en schreef een boekje: Iedereen is muzikaal. Er is eigenlijk niks bijzonders aan ritmegevoel , maatgevoel en het vermogen om goed naar muziek te luisteren zegt hij, iedereen kan het. In een artikel in de Volkskrant schrijft hij het volgende.

Uit onderzoek blijkt dat Noord-Amerikaanse baby’s van zes maanden verschillen horen in Bulgaarse ritmes. Dat ritmegevoel zit dus ingebakken.
Dr. Henkjan Honing

Er is ook een onderzoek gedaan waaruit bleek dat pasgeboren baby’s de maat in de muziek kunnen horen. Bij baby’s zijn er dus geen ritmeproblemen.

Ritmegevoel loopt parallel met taalgevoel?

Erik Scherder schrijft dat het tikken van een ritme samenhangt met ontwikkeling van taal. Ook schrijft hij dat muzikale training een positief effect heeft op storingen in de auditieve informatieverwerking.

Een artikel in “the Journal of Neuroscience” maakt melding van een onderzoek naar het verband tussen ‘ritmisch bewegen op muziek’ en ‘taalvaardigheden’. Mensen die muziek en maatgevoel oefenen zouden zo ook hun leesvermogen vergroten.

Ook de BBC heeft een artikel over dat bewegen in de maat het taalvermogen kan helpen.

Video-voorbeelden van slecht gevoel voor Ritme

De man in de video hieronder heeft een slecht ritmegevoel, maar misschien moet hij gewoon wat oefenen? Of hij heeft wat teveel gedronken (dan lijkt alles veel beter te gaan).

No Rhythm Dude

Als je beat-deaf bent kun je ook niet bewegen in de maat van de muziek, of samen met anderen. De vrouw hieronder gaat bij de steps-les voortdurend in en uit de maat. Ze lijkt gewoon har eigen tempo in haar hoofd te hebben :-).

Girl ain’t got no rhythm

Ritmegevoel testen

Hieronder volgt een link naar een test van Quest hoe muzikaal jij bent. Het is best een lastige test, dus als je een lage score hebt is dat niet zo vreemd.

Hoe muzikaal ben jij?

Trainen van Ritme

Bijna iedereen kan (een bepaalde mate van) ritme leren. Ritmegevoel of maatgevoel kun je trainen, eenvoudigweg door te oefenen. Deze oefeningen moeten voor beginners of mensen met een slecht ritmegevoel wel lichaamsgericht zijn. Daar ligt namelijk de basis van je ritmegevoel én van je ritmeproblemen, in je lijf, in je eigen lichaam. Daarmee kun je ritme en muziek herkennen, en dáár moet je dus ook trainen om de ritmeproblemen te laten verdwijnen.
Alle oefeningen van een goede ritmecoach gaan dus ook uit van het lichaam.

Zet bijvoorbeeld wat van je favoriete muziek op en beweeg wat mee. Voel wat er het makkelijkste mee beweegt. Je hoofd, armen, benen of heupen? Of iets anders

Hieronder een video van de Universiteit van Nederland over Ritmegevoel trainen.

Universiteit van Nederland over Ritmegevoel

Manieren van Waarnemen

Mensen kunnen de wereld op 3 manieren waarnemen. Dat zijn ook manieren hoe je kunt leren: met je Oren (audio), met je Ogen (visueel) of via je Lichaam (kinesthetisch en energetisch).
Meestal is 1 van deze vormen van waarnemen en leren heel goed ontwikkeld, en 1 heel slecht. Het is ook zaak om juist de slechtst ontwikkelde waarnemingsvorm te trainen, dan kun je via die weg namelijk ook dingen oppikken.

Gevoel voor ritme trainen met Apps

Je kunt je ritmegevoel en maatgevoel ook trainen met apps. Maar de meeste apps gaan dan vaak wel weer uit van notenschrift, wat voor veel mensen met weinig ritmegevoel niet erg praktisch is. Je ritmegevoel zit namelijk niet in de noten, of in het begrijpen van notenschrift, maar in je lichaam, in je lijf.En als je notenschrift gaat leren, dan gebeurt dat voornamelijk in je hoofd, en niet in je lijf.

YouRhytm is één van die apps en speelt verschillende ritmes, en je kunt de beat erachter instellen.

Laat je emailadres achter voor een link naar een heel goed bruikbare app om je ritmegevoel te oefenen, oefeningen tegen ritmeproblemen, en voor nog veel meer ritmetips.